دکتر محمد اجل‌لوئیان، فلوشیپ جراحی گوش و رئیس مرکز کاشت حلزونی بیمارستان بقیه‌الله به همشهری گفت: ژن کم‌شنوایی حتی در افراد سالم هم وجود دارد و ۹۰درصد ناشنوایان از پدر و مادر شنوا به دنیا می‌آیند؛ یعنی ژن کم‌شنوایی، ژن بسیار شایعی است اما ازدواج فامیلی یکی از عوامل مهم بروز کم‌شنوایی و ناشنوایی در کشور است.
وی افزود: متأسفانه در کشور ما ناشنوایان مانند دیگر معلولان جسمی، حرکتی و حسی با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو هستند. دکتر اجل لوئیان مهم‌ترین علل بروز ناشنوایی را 3 مرحله قبل از تولد، حین تولد و بعد از تولد ذکر کرد و گفت: قبل از تولد، ازدواج فامیلی و عوامل ژنتیک، ابتلای مادر به سرخجه و دیگر بیماری‌های عفونی می‌تواند به کم‌شنوایی یا ناشنوایی منجر شود.
وی افزود: نوزاد حین تولد می‌تواند به‌علت کمبود اکسیژن و شرایط نامناسب وضع حمل مادر دچار این مشکل شود و پس از تولد عوامل بسیاری می‌تواند تأثیرگذار باشد. ابتلای کودک به بیماری‌هایی نظیر اوریون، عفونت‌ها، مننژیت، یرقان (زردی)، عفونت‌های درمان‌نشده گوش، ضربه شدید به گوش، قرار گرفتن نوزاد در برابر صوت غیراستاندارد و مواردی از این قبیل که در ابتلای فرد به کم‌شنوایی یا ناشنوایی تأثیر دارد.
به گفته وی، یکی از چالش‌های بزرگ در درمان اختلالات شنوایی حسی عصبی این است که برای کم‌شنوایی‌های ناشی از تخریب سلول‌های مویی حلزون یا مراکز عصبی بالاتر، درمان قطعی وجود ندارد و تنها با استفاده از اقدامات توانبخشی مثل سمعک، جبران تقریبی این اختلالات میسر می‌شود.
در عین حال در مواردی که سلول‌های مویی کاملا از بین رفته و قابل بازسازی نیست راهی جز کاشت الکترود حلزونی وجود ندارد.وی افزود: بیش از 250میلیون فرد ناشنوای مادرزاد در کل دنیا وجود دارند که این ناشنوایی عموماً ناشی از انهدام گیرنده‌های حسی شنوایی (سلول‌های مویی) و اعصاب مربوط به آنهاست.
کار اصلی سلول‌های مویی که در داخل حلزون گوش داخلی قرار دارند این است که ارتعاشات مکانیکی صوت را تبدیل به پیام‌های الکتریکی می‌کنند، سپس این پیام‌ها از طریق عصب شنوایی به مغز می‌رسند.
زمانی که سلول‌های مویی آسیب ببینند، فرد دچار کم‌شنوایی یا ناشنوایی می‌شود؛ البته گاهی ممکن است پس از رفع علت، این سلول‌ها مجدداً بازسازی شده و به فعالیت خود ادامه دهند اما در اکثر موارد چنین امکانی وجود ندارد و کم‌شنوایی، دائمی خواهد بود.
دکتر اجل لوئیان گفت: بررسی ژنی نشان داد که تمامی سلول‌های تکثیر شده، خصوصیات تبدیل‌شدن به سلول‌های گوش داخلی و بافت‌ها و ارگان‌های مربوط را دارند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد، دانشمندان برای نخستین بار، از اندام شنوایی جنین انسان، سیستم سلول‌های بنیادی با قابلیت تکثیر و تبدیل و بازسازی شدن را استخراج کرده‌اند، که می‌توان از این سلول‌ها برای مطالعه روی تکامل عصب شنوایی و سلول‌های مویی و درمان ناشنوایی با استفاده از سلول بنیادی بهره برد.
علل افت شنوایی در بالغین
افت شنوایی در بالغین می‌تواند علل مختلفی چون بیماری‌ها، عفونت، داروهای اتوتوکسیک، در معرض نویز قرار گرفتن، تومورها، تروما و پیر گوشی داشته باشد. این افت شنوایی می‌تواند با وزوز هم توأم باشد. اما وزوز به خودی خود و بدون کم‌شنوایی هم می‌تواند بروز کند.
برخی علل کم‌شنوایی در بالغین به این شرح است:
اتوسکلروزیس: بیماری‌ای که کپسول گوش میانی و به‌ویژه تحرک استخوانچه رکابی (یکی از 3 استخوانچه گوش میانی) را متأثر می‌سازد.
بیماری منیر: این بیماری بخش غشایی گوش داخلی را درگیر ساخته و با علائمی چون کم‌شنوایی، سرگیجه و احساس صدا در گوش (وزوز) توأم است.
دارو‌ها: دارو‌هایی که در کنترل و درمان بیماری‌های مختلف به کار می‌روند، می‌توانند برای گوش اثر سمی داشته باشند. از آن جمله آنتی بیوتیک‌های آمینوگلیکوزید (مثل استرپتومایسین، نئومایسین و کانامایسین) سالیسیلات‌هایی چون آسپیرین (درصورت استفاده با دوز بالا)، دیورتیک‌های حلقوی ( از جمله لازیکس و اتاکرینیک اسید) و داروهای مورد استفاده در شیمی درمانی ( ازجمله سیس پلاتین، کربوپلاتین و نیتروژن موستارد).
اکوستیک نوروما: نوعی تومور گوش است که منجر به افت شنوایی می‌شود. اکوستیک نوروما از عصب 8 مغزی ناشی شده و نخستین علامت آن احساس کم‌شنوایی در یک گوش توأم با احساس پری در همان گوش است.
علاوه براین،تروما هم می‌تواند سبب افت شنوایی شود. از جمله تروماها می‌توان به شکستگی استخوان تمپورال، سوراخ شدن پرده گوش توسط جسم خارجی و تغییرات ناگهانی فشار هوا اشاره کرد.
افت شنوایی ناشی از سن، پیرگوشی نامیده می‌شود.این بیماری توأم با دژنراسیون گوش داخلی (حلزون)است.پیرگوشی همچنین ممکن است سایر بخش‌های سیستم شنوایی را نیز درگیر سازد. افت شنوایی ماهیتی پیش‌رونده داشته و نخست فرکانس‌های بالا را درگیر می‌سازد. چنانچه روند بیماری بعد از 20سالگی آغاز شود حدود 55 تا 65سالگی فرکانس‌های گفتاری درگیر خواهد شد.
استفاده از هندزفری با صدای شدید باعث افت شنوایی می‌شود
استفاده زیاد از هندزفری و هدفون برای برخی از افراد به‌صورت عادت درمی‌آید و این امر باعث می‌شود سیستم‌های حساس گوش داخلی که تعداد زیادی از سلول‌های ظریف مویی شکل در آن قرار دارد صدمه ببیندکه این امر به‌تدریج موجب کاهش حساسیت گوش به صداهای بلند خواهد شد.
دکتر اجل لوئیان گفت: از بین رفتن سلول‌های مویی باعث تغییر آستانه شنوایی گوش می‌شود و افراد به صداهای بلند عادت می‌کنند؛ وزوز گوش یا صداهای آزاردهنده در گوش از دیگر عوارض استفاده از سیستم‌های گوشی (هندزفری و هدفون) است.
وی ادامه داد: استفاده از هندزفری و هدفون حین انجام ورزش هیچ خطری را ایجاد نمی‌کند و نکته‌ای که باید توجه شود این است که افراد نباید هنگام ورزش کردن صدای لوازم صوتی مورد استفاده را زیاد کنند.
این متخصص گوش و حلق و بینی اظهار کرد: شدت صدا در هنگام استفاده از هندزفری و هدفون بستگی به میزان شنوایی فرد دارد و افراد باید سعی کنند از کمترین شدت صوتی هنگام استفاده از این سیستم‌ها بهره گیرند.
